Kreatin Saç Dökülmesine Neden Olur mu?

Kreatin, sporcular ve vücut geliştiriciler arasında popüler bir besin ve spor takviyesidir. Kreatin, kas hücrelerine enerji sağlayan ve egzersiz performansını artıran bir amino asit türevidir. Ancak kreatin kullanımının saç dökülmesine neden olabileceği yönünde bir inanış vardır. Bu inanışın arkasında ne gibi bilimsel kanıtlar var? Kreatin saç dökülmesine neden olur mu? Bu yazıda bu soruların cevaplarını arayacağız.

Kreatin ve Saç Dökülmesi Arasındaki Bağlantı

Kreatin ve saç dökülmesi arasındaki bağlantıyı anlamak için, önce kreatinin vücutta nasıl etki ettiğini bilmemiz gerekir. Kreatin, kas hücrelerinde fosfokreatin (Pcr) adı verilen bir molekülün oluşumuna ve depolanmasına yardımcı olur. Pcr, düşük süreli, yüksek yoğunluklu egzersizler sırasında kasların enerji üretmek için kullandığı bir moleküldür.

Kreatinin bir diğer etkisi de testosteron hormonunun seviyesini ve aktivitesini artırmasıdır. Testosteron, erkeklik hormonu olarak bilinen ve hem cinsel hem de fiziksel özellikleri belirleyen bir hormondur. Testosteron, saç büyümesinden de sorumludur.

Testosteronun bir kısmı, vücutta daha güçlü bir etkiye sahip olan dihidrotestosteron (DHT) adlı başka bir hormona dönüştürülür. DHT, testosterona bağlı reseptörleri aktive ederek çeşitli dokularda işlev görür.

DHT’nin saç dökülmesi ile ilişkisi ise şöyledir: Saç folikülleri, kendi yaşam döngülerine sahiptir. Bir büyüme evresi, ardından bir dinlenme evresi ve son olarak da saçın dökülmesi şeklinde ilerler. DHT, saç foliküllerinde bulunan reseptörlere bağlanarak saçın büyüme evresini kısaltır ve saç tellerinin daha ince ve kısa olmasına neden olur. Böylece saç büyümesi azalır ve dökülen saçların yerine yenileri gelmez.

Saç dökülmesine yatkınlık ise genetik olarak belirlenir. AR adlı bir genin varyasyonları, saç foliküllerindeki reseptörlerin aktivitesini artırabilir. Ayrıca testosteronu DHT’ye dönüştüren enzim de saç dökülmesi olan kişilerde daha aktif olabilir.

Kreatinin saç dökülmesi ile ilişkisi ise şu şekilde kurulabilir: Kreatin kullanımı, testosteron seviyesini ve aktivitesini artırarak dolaylı olarak DHT seviyesini de artırabilir. Bu da saç foliküllerinin hasar görmesine ve saç dökülmesine yol açabilir.

Kreatin Saç Dökülmesine Neden Olur mu?

Kreatinin saç dökülmesine neden olduğunu iddia eden tek bilimsel çalışma, 2009 yılında Güney Afrika’da yapılmıştır. Bu çalışmada üniversite çağındaki ragbi oyuncularına üç hafta boyunca her gün kreatin verilmiştir. Çalışma sonucunda, kreatin alan katılımcıların DHT seviyelerinde %50’den fazla bir artış gözlenmiştir. Ancak bu çalışmanın bazı eksiklikleri vardır:

• Çalışma çok küçük bir örneklem üzerinde yapılmıştır (sadece 20 kişi).
• Çalışma saç dökülmesini değil, sadece hormon seviyelerini ölçmüştür.
• Kreatin alan katılımcıların başlangıçtaki DHT seviyeleri, plasebo alanlara göre %23 daha düşüktür ve artış sonrasında da normal sınırlar içindedir.
• Çalışma kreatin kullanımının uzun vadeli etkilerini değerlendirmemiştir.

Bu nedenle, bu çalışmanın sonuçları genelleştirilemez ve kesin bir kanıt olarak kabul edilemez. Kreatin ve saç dökülmesi arasındaki bağlantıyı doğrulamak için daha fazla ve daha kaliteli araştırmaya ihtiyaç vardır.

Kreatinin saç dökülmesine neden olmadığını gösteren çalışmalar da vardır. Örneğin, 2018 yılında yapılan bir çalışmada, 8 hafta boyunca kreatin alan erkeklerde testosteron veya DHT seviyelerinde bir değişiklik olmadığı bulunmuştur.

Kreatin Kullanımının Faydaları ve Zararları

Kreatinin saç dökülmesine neden olup olmadığı henüz netleşmemiş olsa da, kreatinin diğer faydaları ve zararları hakkında daha çok bilgi sahibiyiz. Kreatinin faydaları şunlardır:

• Egzersiz performansını ve kas kütlesini artırır.
• Hafıza ve beyin fonksiyonlarını iyileştirir.
• Nöromüsküler hastalıklar, Tip II diyabet, Parkinson, Alzheimer ve travmatik beyin hasarı gibi durumlarda faydalı olabilir.

Kreatinin zararları ise şunlardır:

• Su tutulumuna ve kilo almaya neden olabilir.
• Böbrek fonksiyonlarını bozabilir, özellikle böbrek hastalığı olan kişilerde riskli olabilir.
• Sindirim sistemi rahatsızlıkları, kas krampları, baş ağrısı ve kas yaralanmalarına yol açabilir.

Sonuç

Kreatin, sporcular ve vücut geliştiriciler için popüler bir takviyedir. Ancak kreatinin saç dökülmesine neden olabileceği yönünde bir inanış vardır. Bu inanışın temelinde, kreatinin testosteronu DHT’ye dönüştürerek saç foliküllerine zarar vermesi yatar. Ancak bu bağlantıyı destekleyen yeterli bilimsel kanıt yoktur. Kreatinin saç dökülmesine neden olup olmadığını belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Kreatin kullanımının faydaları ve zararları da göz önünde bulundurulmalıdır. Kreatin, egzersiz performansını ve kas kütlesini artırabilir, hafızayı ve beyin sağlığını destekleyebilir. Ancak su tutulumu, kilo alma, böbrek hasarı, sindirim problemleri, kas krampları, baş ağrısı ve kas yaralanmalarına da neden olabilir.

Kreatin kullanmadan önce doktorunuza danışmanız ve takip etmeniz gereken dozaj ve süreye uymanız önemlidir. Ayrıca saç dökülmesini önlemek için sağlıklı bir beslenme, uyku ve stres yönetimi gibi diğer faktörlere de dikkat etmeniz gerekir.